یافته‌های مطالعه جدیدی که نشان می‌دهد ویروس کرونای خفاش احتمالا بی‌سروصدا میانگین سالانه بیش از ۶۵ هزار تن از مردم جنوب شرقی آسیا را مبتلا می‌کند، می‌تواند به یافتن راه‌های جدیدی برای آمادگی‌افزایی در برابر همه‌گیری‌های آینده کمک کند.

این پستانداران پرنده میزبان ویروس‌های کرونا، از جمله ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس، شناخته می‌شوند که می‌توانند به انسان سرایت کنند.

پژوهش‌های قبلی نشان داده است که سرایت این ویروس‌ها به انسان ممکن است در برخی نقاط جهان نسبتا رایج باشد.

البته در مناطق مختلف، نوع تعامل میان انسان و خفاش متفاوت است و در مقیاس‌های‌ فردی و اجتماعی، تحت تاثیر عوامل اجتماعی، زیست‌شاختی، و اقتصادی قرار دارد.

در این پژوهش که روز سه‌شنبه [۹ اوت ۲۰۲۲] در نشریه علمی «نیچر کامیونیکیشنز» (Nature Communications) منتشر شد، چارچوب تازه‌ای به‌کار گرفته شده است تا میزان خطر بالقوه شیوع ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس از خفاش به انسان در آسیای جنوب شرقی محاسبه، و نقشه‌ آن تهیه شود.

محققانی، از جمله پژوهشگران «ائتلاف اکوهلت» (EcoHealth Alliance) واقع در ایالات متحده، روشی تنظیم کردند که با آن توزیع و فراوانی خطر سرایت ویروس کرونای خفاشی مرتبط با سارس را در جنوب شرقی آسیا برآورد کنند.

آن‌ها برای ۲۶ گونه خفاش که به میزبانی ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس در این منطقه شهرت دارند، «مدل پیش‌بینی» (prediction models) ساختند تا بتوانند نقشه‌های همپوشی جمعیت انسان با این خفاش‌ها را تهیه کنند.

این محققان سپس از داده‌های جمعیت‌شناسی و پراکندگی شیوع بیماری در کنار برآورد میزان خطر بهره جستند تا بتوانند تعداد مبتلایان سالانه به ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس (سارس-کوو) را که منشا خفاشی دارند، در جنوب شرقی آسیا محاسبه کنند.

با استفاده از این چارچوب، پژوهشگران تخمین می‌زنند که میانگین حدود ۶۶ هزار نفر سالانه بر اثر سرایت ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس به انسان، به این ویروس‌ها مبتلا می‌شوند.

«چقدر احتمال دارد ویروس کرونای دیگری از جنوب شرقی آسیا منتشر شود؟

محققان روشی برای تخمین میزان خطر بالقوه شیوع ویروس‌های کرونای مرتبط با سارس از خفاش به انسان در این ناحیه و تهیه نقشه‌ آن ابداع کردند.» 

در نوشته محققان این مطالعه آمده است: «طبق برآورد ما مبنی بر اینکه در آسیای جنوبی شرقی سالانه میانگین حدود ۶۶ هزار نفر به سارس – کوو مبتلا شده‌اند، سرایت [ویروس] از خفاش به انسان در این منطقه عادی است و در اکثر موارد، از دید برنامه‌های رصد و مطالعات بالینی دور مانده است.»

شواهد چنین ابتلاهای خاموش و تشخیص داده‌نشده از سایر بیماری‌های مسری با خاستگاه خفاش، نیز [در این پژوهش] ذکر شده است.

محققان با ذکرمثالی می‌گویند رصد هدفمند بیماران مبتلا به التهاب مغزی در شمار اندکی از درمانگاه‌های بنگلادش، نشانگر آن است که ویروس کشنده «نیپا» سالانه به شیوع‌هایی با میزان مرگ‌ومیر کلی حدود ۷۰ درصد می‌انجامد، «درحالی‌که آن را در این کشور، صرفا همین اواخر گزارش می‌دهند.»

محققان می‌گویند: «تا جایی که می‌دانیم، برآورد ما از تسری‌های دور مانده از تشخیص، نخستین تلاش مکتوب برای شناسایی خطر تسری ویروس‌های سارس- کوو از خفاش به انسان است.»

در این مطالعه آمده است که مناطقی در جنوب چین، شمال شرقی میانمار، شمال ویتنام و «مناطق پرجمعیت اندونزی»، بالاترین تنوع گونه‌های میزبان سارس- کوو خفاش را دارند.

محققان می‌گویند بسیاری از این موارد ممکن است به علت محدودیت رصدها یا شباهت با سایر بیماری‌ها، از تشخیص به دور مانده باشند.

هرچند داده‌های بیشتری برای اعتبارسنجی این یافته‌ها و پیش‌بینی خطر انتقال از طریق میزبان‌های میانجی لازم است، محققان می‌گویند این تحقیق می‌تواند در مناطقی که تسری این بیماری‌ها محتمل‌تر است، به تدوین برنامه‌های رصد و پیش‌گیری کمک کند.

آن‌ها می‌گویند که از راهبرد آنان برای سنجش خطر تسری بیماری‌ها به صورت جهش از حیوانات به انسان، می‌توان همچون ابزاری برای آمادگی‌افزایی در برابر بیماری‌های نوپدید دارای خاستگاه خفاشی استفاده کرد.

آنان در این پژوهش می‌نویسند: «این داده‌های مشخصات جغرافیایی و مقیاس تسری را می‌توان برای هدف‌گذاری‌های آتی و برنامه‌های رصد و پیشگیری به منظور مقابله با بروز بالقوه کووید خفاشی در آینده، به‌کار گرفت.»